Sztuczna inteligencja a psychoterapia – rewolucja, która już się zaczęła
Jeszcze niedawno brzmiące futurystycznie połączenie "AI i psychoterapia" staje się dziś realnym tematem debat – nie tylko wśród inżynierów i programistów, ale również… psychologów. A może przede wszystkim psychologów? Sztuczna inteligencja (AI), a dokładniej techniki uczenia maszynowego (ML), coraz odważniej wkraczają do obszaru zdrowia psychicznego. Aplikacje do samopomocy, chatboty terapeutyczne, algorytmy analizujące mowę czy wyraz twarzy – to nie science fiction, tylko codzienność wielu startupów z branży digital health. Ale co na to przyszli terapeuci?
Czy studenci psychologii są gotowi na erę sztucznej inteligencji?
Zespół badaczy z Harvardu, Uniwersytetu Bazylejskiego i innych ośrodków przeprowadził pionierskie badanie, które miało odpowiedzieć na to pytanie. W dobie coraz powszechniejszego stosowania aplikacji psychoterapeutycznych i rozwiązań opartych o machine learning (ML), edukacja przyszłych terapeutów musi za tym nadążać. Ale czy tak się dzieje?
O badaniu
W badaniu wzięło udział 37 studentów psychologii klinicznej studiów magisterskich na uniwersytecie w Szwajcarii. Choć aż 97% z nich słyszało o „uczeniu maszynowym”, to przeciętnie szacowali, że tylko... 0,52% całego ich programu nauczania poświęcone było tej tematyce. Jedynie co drugi planował rozwijać wiedzę o ML samodzielnie.
Respondenci oceniali, że sztuczna inteligencja powinna być częścią kształcenia psychologicznego – choć niektórzy wskazywali też na istotne wątpliwości etyczne i zagrożenia.
Co myślą studenci?
Z wypowiedzi wyłoniły się cztery główne obszary obaw i nadziei:
Nowa jakość terapii
Możliwości analizowania danych, prognozowania ryzyka nawrotów czy tworzenia spersonalizowanych zaleceń terapeutycznych – to wszystko brzmi obiecująco. Ale czy AI może „zrozumieć” pacjenta?
Relacja terapeutyczna
Obawa o „dehumanizację” terapii była silnie obecna. Dla wielu studentów bezpośrednia relacja z drugim człowiekiem to kluczowy filar procesu terapeutycznego – a tu trudno o kompromis.
Tożsamość zawodowa
Pojawiły się pytania, czy rozwój AI zagraża tradycyjnej roli psychoterapeuty. Czy zawód ten zmieni się nie do poznania? A może wręcz zyska nowe kompetencje?
Etyka i dane
Kto będzie miał dostęp do danych psychicznych pacjentów? Jak zabezpieczyć prywatność? Czy algorytmy będą przejrzyste i uczciwe?
Wnioski
To badanie było jedynie pilotażem, ale jego wyniki są ważnym sygnałem dla świata akademickiego. Sztuczna inteligencja nie zastąpi terapeuty, ale może stać się jego narzędziem – pod warunkiem, że będzie dobrze rozumiana i odpowiedzialnie używana. Dlatego edukacja psychologów powinna już teraz obejmować tematykę AI i ML – nie jako ciekawostkę, ale jako realne wyzwanie przyszłości.
Opracowano na podstawie:
Blease C, Kharko A, Annoni M, Gaab J, Locher C. (2021). Machine Learning in Clinical Psychology and Psychotherapy Education: A Mixed Methods Pilot Survey of Postgraduate Students at a Swiss University. Frontiers in Public Health, 9:623088. https://doi.org/10.3389/fpubh.2021.623088
Udostępnione na licencji: Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0)